قبل از نقد سریال اینترنتی پاکستانی"برزخ" که توسط یکی ازکانال های یوتیوب معروف هندی به نام"زی زندگی"در ماه ژوئیه۲۰۲۴پخش شده و در۶ اگوست۲۰۲۴ به پایان رسید، لازم است که پرسشهای احتمالی که در اذهان خوانندگان مطرح می شود بررسی شود:

اول اینکه آیا احتمال دارد که موضوع "برزخ" که یکی از موضوعات مقدس ادیان الهی است برای ترویج اهداف ضد دینی و اخلاقی استفاده شود؟

پرسش دوم اینکه چگونه می توان علی الرغم عدم اعتقاد بر این موضوع، این را برای انحراف اذهان عمومی بکار برد؟

جواب پرسش اول این است که در سریال مذکور عنوان"برزخ" فقط برای جلب بینندگان انتخاب شده است که یکی از موضوعات ریشه دار دینی عقیدتی، فرهنگی و اجتماعی اکثریت بینندگان شبه قاره و به خصوص پاکستان است، چون صحنه ها و وقایع سریال ربطی با احوال و زندگی عالم برزح ندارد. برعکس تا پایان سریال تلاش کارگردان و نویسنده بر این است که موضوع "برزخ"را در اذهان مردم مورد تردید قرار دهد.

جواب پرسش دوم این است که کارگردان با استفاده از یکی از موضوعات مهم دینی، صحنه های پر از فساد اخلاقی را به بهانه انعکاس جامعه واقعی، نشان می دهد که می تواند اذهان و عقاید جوانان را در جامعه تخریب نماید.

از زمان پخش اولین قسمت، این سریال واکنش شدید مردم پاکستانی به همراه داشت و آنها مضامین این سریال را ناپسند، تحریک آمیز وخلاف موازین اسلامی توصیف کردند. به تصویر کشیدن همجنس گرایی و فحاشی در برخی صحنه های سریال«برزخ» جنجال هایی را در سراسر کشور به وجود آورد که منجر به تقاضای بایکوت سراسری آن شد. رسانه‌های اجتماعی به قدری علیه آن سروصدا کردند که حتی پس ازاعلام حذف آن از یوتیوب،در شبکه ایکس(تویترسابق) در هر پست در صفحات مختلف به آن می پرداختند.

در این سریال زندگی پس ازمرگ یعنی دنیای«برزخ» در قالب نمایشی تمسخرآمیز مطرح شده است. یکی از صحنه های سریال به طورجنجالی رابطه نامتعارف دو مرد را به تصویر می کشدکه مخالفت شدید بینندگان را به دنبال داشت. شخصیت‌های مهم هنر نمایشی نیز از مردم در محکومیت این سریال در شبکه‌های اجتماعی حمایت کردند.

با پخش اولین قسمت این سریال در یوتیوب از طریق کانال هندی "زی زندگی"، مخالفت های شدیدی علیه آن در قالب جملات اعتراضی مختلف در شبکه های تلویزیونی و سایت های اجتماعی پخش گردید. قابل اعتراض ترین صحنه این سریال، تمایلات نا متعارفی یک مرد است. پس از پخش تمامی قسمت ها و انتقادات و مخالفت های فراوان بینندگان پاکستانی،کانال مجازی هندی«زی زندگی» اعلام کردکه آن راسریع ازیوتیوب در پاکستان حذف می کند.

آخرین قسمت آن در6 آگوست در یوتیوب منتشر شد، اما درهمان روز، "زی زندگی" بیانیه ای صادرکرد وگفت که پس از 9 اوت 2024، این سریال در یوتیوب در پاکستان قابل دسترسی نخواهد بود. بیانیه‌ای که در رسانه‌های اجتماعی منتشرشد، توضیح دادکه «با توجه به احساسات عمومی فعلی درپاکستان، تصمیم گرفته شده است که «برزخ» به طورکامل از یوتیوب پاکستان حذف شود. اعتراض گسترده مردمی در شبکه های مجازی پاکستان به این نمایشنامه در قالب شعارهای زیر صورت گرفت:

"سریال 'برزخ' در پاکستان فساد اخلاقی را ترویج می کند"

"این سریال خلاف جامعه اسلامی و ارزش های ملی است"

" کارگردان،این سریال را برای ترویج گناهان کبیره ساخته است"

عاصم عباسی کارگردان این سریال، پیش از این نیز نمایشنامه های مشابه را بدون استفاده از صحنه نا هنجار ساخته که مورد استقبال گسترده بینندگان قرار گرفته بود. با وجود واکنش منفی شدید مردم، قسمت اول این سریال بیش از چهار میلیون نفر در یوتیوب بازدید داشت.

عاصم عباسی کارگردان سریال درپلیت فارم "ایکس" ضمن اظهار نظر خود، تصمیم کانال اینترنتی "زی زندگی" برای حذف "برزخ" از یوتیوب در پاکستان را توجیه کرد و نوشت: "هیچ یک از سریال و نمایشنامه های من ارزشمندتر از حفظ جان و آبروی هنرمندان با استعداد نیست."پس از این اظهارات، تلویزیون بی بی سی با بازیگران دست اندرکار این سریال از جمله عاصم عباسی تماس گرفت اما آنها حاضر به اظهار نظر در مورد سریال یا حذف آن از یوتیوب نشدند.

فیلمبرداری این سریال در دره زیبای هونزا درمنطقه شمالی پاکستان تکمیل شده است که موثرترین تاکتیک را برای جذب تماشاگران سینما ارائه می کند. بازیگران معروف پاکستانی که در این سریال کار کردند: فواد خان، صنم سعید، سلمان شاهد، خوشال خان، ساجد حسن، عظمی بیگ و نگهت چودری هستند.

به نظر می رسد مخالفت با این نمایش در واقع بخشی از تبلیغات آن بوده است. زیرا پس از چنین مخالفت شدید، حتی کسانی که از آن اطلاعی نداشتند، سعی کردند آن را ببینند. بسیاری از مردم برای تماشای آن عجله داشتند زیرا خبر حذف فوری آن از یوتیوب قبلا منتشر شده بود.

جالب اینجاست که پس از نمایش کامل این فیلم تمام قسمت ها از یوتیوب حذف شد. حذف آن از یوتیوب برای طرفداران تفاوت چندانی هم ایجاد نکرد زیرا آن توسط هزاران نفر دانلود شده بود. آنها اکنون می توانند به راحتی آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارند. این ترفند تبلیغاتی، تعداد بینندگان فیلم را به چند میلیون نفر رساند.

طراحی صحنه ها در برخی از قسمت ها برای شکستن ساختار مذهبی و سنتی جامعه پاکستان پیش بینی شده است . به نظر می رسد مواردی مانند عادی سازی روابط نامتعارف، بارداری دختران پیش از ازدواج و این قبیل ناهنجاریهای اجتماعی  یکی از اهداف تولید کنندگان چنین آثاری باشد.

داستان"برزخ"چیست؟

داستان برزخ حول شخصیت پیرمردی 76ساله به نام جعفر می چرخد که در فیلم با احترام به او «آقا» می گویند. او شخص تصمیم گیرنده کل دهکده است که در اوایل جوانی معشوق خود را به همسری گرفت و حلقه ای از برگ های درخت را در گردن او نهاد و به او قول داد که برای کسب درآمد به شهر برود و گردنبند طلای برای او بخرد. پس از سالها وقتی از شهر برمی گردد، متوجه می شود که همسرش دنیا را ترک کرده است.

او در همان روستا دوباره ازدواج می کند و از این زن صاحب فرزند می شود، اما نمی تواند همسر اول را فراموش کند. او درآخرین سال های زندگی خود گرفتار آلزایمر می شود. حالا پیرمرد بدلیل بیماری مصمم است با همسر اولش که مرده است دوباره ازدواج کند. این پیر مرد 76ساله شخصیت اصلی داستان سریال است که توسط شخصیت های دیگری ازجمله برادرش، فرزندانش، روستاییان و افسر پلیس محلی احاطه شده است.

هنگامی که پیر مرد فرزندانش را برای حضور در مراسم ازدواج با عشق اول خود درجهان برزخ دعوت می کند و مشغول آماده شدن برای رفتن به دنیای برزخ است، مردم همان شهر می ترسند و این ملاقات مردم دو جهان را نشانه ای از نابودی جهان تلقی می کنند.

همزمان خبر مفقود شدن تعدادی ازدختران کوچک در دهکده پخش می شود و باور عمومی بر این است که آنها با درخواست ارواح به دنیای زیرین رفته اند. پیرمرد دختری دوست‌داشتنی به نام شهرزاد دارد که گمان می‌رود از همسر اولش است و پس از ورود او به عالم برزخ، او را به دنیا آورد و او را به این دنیا فرستاده است. در این سریال نویسنده بیهوده سعی کرده است که گذشته و حال را باهم ترکیب کند. در وسط داستان افرادی قرار دارند که با هویت و احساسات خود دست و پنجه نرم می کنند.

حالا آقا که مصمم گرفته است با همسر مرحومش ازدواج کند دختر او که به ارواح اعتقاد دارد تلاش  می کند به او کمک کند. بقیه بچه ها آمادگی پذیرش آن را ندارند، چون عقلشان این را تشخیص نمی دهد. کدخدای دهکده که برادر حقیقی آقا هم هست، همینطور به این خرافات اعتقادی ندارد. بسیاری از چیزها در این داستان به صورت نماد بیان شده است. مانند علامت هایی بشکل کبوتر، کتاب های سنتی قدیمی، لباس قرمز، دود صورتی و... اما مفاهیمی هم در این داستان وجود دارد که نه ربطی به واقعیت دارد و نه ربطی به دین اسلام. این اختراع ذهن نویسنده است.

آیمه بیگ خواننده معروف پاکستانی پس از انتشار خبر حذف شدن "برزخ" از یوتیوب در پاکستان، در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «ببخشید این سریال فیلمی نبود که نسل جوان طرفدار آن باشد، شاید بدترین راه برای جلب توجه در این سریال انتخاب شده بود".

روبینه اشرف بازیگر ارشد سینما و تلویزیون پاکستانی در یک برنامه بامداد تلویزیونی از مضامین برزخ دفاع کرد. او گفت "اگر مردم واقعا به همجنس گرایی در جامعه اعتراض دارند، باید در هر جای جامعه که چنین عملی انجام می شود آن را افشا کنند" این  نمایشنامه غیر از انعکاس جامعه کنونی چیزی دیگر را نشان نداده است.

نادیه خان بازیگرو مجری تلویزیون در یک برنامه خصوصی از این سریال که در دره های زیبای هونزا (شمال پاکستان) فیلمبرداری شده است و همچنین از بازیگران "برزخ" از جمله فواد خان و صنم سعید تمجیدکرد و آن را کاری ابتکاری هنری خواند. استدلال منتقدان "برزخ" این است که قطعاً ارائه موضوعاتی مانند همجنس گرایی به هرشکلی روی پرده نمایش نامناسب است. بی گل نمایشنامه نویس معروف پاکستانی می گوید که هر هنر دقیق و صادق بازتابی از آن جامعه می باشد.

ماریا بی،طراح مشهور مد در پاکستان، از داستان وشخصیت های سریال اینترنتی«برزخ»ساخته عاصم عباسی کارگردان برای یک وب سایت هندی به شدت انتقادکرده و از والدین پاکستانی خواسته است که دربرابر این سریال اینترنتی بایستند. ماریا بی با درنظرگرفتن داستان و شخصیت های "برزخ"دریکی از ویدئوهای خود در شبکه های اجتماعی گفت: از طریق این سریال اینترنتی سعی شده است تا اعمال ناهنجار و حرام در دین اسلام در جامعه، خوب و عادی نشان داده شود.

وی بابیان اینکه"به نظر می رسد،تیم این سریال تحقیقات کاملی انجام داده اند و به عمد اعمال قبیح وحرام در اسلام را انتخاب کرده و برای جذب مردم در نمایشنامه قرار داده شده است.

به گفته وی، تیم این سریال تلاش کرده است تا به خاطرچندکرور روپیه، کارهای حرام و ضد اسلامی درنسل جدیدکشور به عنوان یک عمل جذاب رایج کنند، اما مردم غیورپاکستان به آنها اجازه نخواهند دادکه در تلاش های شنیع خود موفق شوند.

لینک منابع:

https://jang.com.pk/news/1376683

https://www.dawnnews.tv/news/1239613/

https://www.express.pk/story/2681816/464/

https://www.bbc.com/urdu/articles/cn7lyrnknl7o

https://www.instagram.com/allpakshowbizstarz/p/

https://dailyausaf.com/showbiz/2024/07/31/45085/

https://urdu.arynews.tv/fawad-khan-barzakh-sneak-peek-video/

https://www.pakistantoday.com.pk/2024/08/06/controversial-tv-drama-barzakhhttps://www.etvbharat.com/ur/!entertainment/famous-pakistani-drama-barzakh